काठमाडौँ। गर्मीपछि जाडो मौसम सुरु भएसँगै रोगको ग्राफ पनि बढ्न थाल्छ। मौसम परिवर्तन हुँदा मानिसहरू अक्सर बिरामी हुन्छन्। यसका धेरै कारण हुन सक्छन्, जसमध्ये चिसो हावा र सुख्खा वातावरण मुख्य हो।

चिसोको दिनमा शारीरिक क्रियाकलाप नगर्ने, घरभित्र बढी समय बिताउने र घरमा कम हावा नहुँदा भाइरसको संक्रमण हुने जोखिम बढी हुन्छ।

मौसम परिवर्तन हुँदा रोग किन लाग्छ ?

मौसम परिवर्तन हुँदा हाम्रो शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीमा प्रत्यक्ष असर पर्छ। जसका कारण रुघाखोकी, ज्वरो, खोकी, घाँटी दुख्ने जस्ता समस्या सामान्य बन्दै गएका छन्। जब मौसम तातोबाट चिसोमा वा चिसोबाट तातोमा परिवर्तन हुन्छ, शरीरलाई नयाँ परिस्थितिमा समायोजन गर्न समय लाग्छ।

बदलिँदो मौसमले हावामा धुलो, परागकण र भाइरसको मात्रा बढ्छ, जसले श्वासप्रश्वासमा समस्या निम्त्याउन सक्छ। शरीरले परिस्थितिलाई अनुकूल बनाउने प्रयास गर्छ, तर जब प्रतिरक्षा कमजोर हुन्छ, संक्रमणको जोखिम बढ्छ। बालबालिका, वृद्धवृद्धा र कमजोर रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता भएका मानिसहरु यसबाट बढी प्रभावित हुन्छन्। यद्यपि, शरीरले यी रोगहरूबाट बच्न प्रयास गर्छ। तर हामी हाम्रो शरीरको प्रतिरक्षा कमजोर बनाउँछौं। जसका कारण भाइरस र ब्याक्टेरियाको अगाडि शरीर कमजोर हुन्छ र हामी बिरामी हुन्छौँ।

नाकमा पाइने म्यूकस मेम्ब्रेनले भिजेको र टाँसिएको पदार्थ निस्कन्छ, जसले भाइरस र ब्याक्टेरियालाई फसाउँछ। तर जाडो मौसममा हावामा चिस्यानको कमी, हिटरको प्रयोग र पानीको कम सेवनका कारण म्यूकस मेम्ब्रेन सुख्खा हुन्छ र राम्ररी काम गर्न सक्दैन। त्यसैले हामी भाइरस र ब्याक्टेरियाको सम्पर्कमा आउँछौं।

चिसो मौसममा रोगबाट कसरी बच्ने ?

चिसो मौसममा रोगबाट बच्ने एउटै उपाय छ। त्यो भनेको आफ्नो रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बलियो बनाउनु हो। यदि शरीर भित्रबाट बलियो छ भने भाइरस र ब्याक्टेरियाको सम्पर्कमा आएर पनि बिरामी पर्दैन। यसका अलावा केही कुरामा पनि ध्यान दिनुपर्छ।

हरेक दिन पर्याप्त सुत्नु पर्छ। सरसफाईमा विशेष ध्यान दिनुपर्छ। नियमित स्वस्थकर खानपानसँगै व्यायाम पनि गर्नुपर्छ।

राति ढिलो सुत्ने, धेरै खाने वा तनावले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतामा नराम्रो असर गर्छ। यस्तो अवस्थामा दैनिक दिनचर्यामा सन्तुलन कायम राख्नुपर्छ। यस्ता सरल उपायहरू अपनाएर तपाईं राम्रो स्वास्थ्य कायम राख्न सक्नुहुन्छ र मौसमी रोगहरूबाट पनि बच्न सक्नुहुन्छ।

रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन के गर्ने ?

रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउनका लागि खानपानदेखि जीवनशैलीसम्म सबै कुरा वैज्ञानिक हुनु जरुरी छ। यसका लागि आफ्नो दैनिक जीवनमा व्यायाम र योगलाई समावेश गर्नुहोस्। साथै भिटामिन, मिनरल्स, प्रोटिन र कार्बोहाइड्रेटयुक्त आहार लिनुहोस्।

आयुर्वेदमा, अदुवा, तुलसी, कालो मिर्च र बेसार जस्ता जडीबुटीहरूलाई रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने मानिन्छ, जसलाई कासोमा समावेश गर्न सकिन्छ।

जाडो मौसमले धेरै रोगहरु लिएर आउँछ। भिटामिन डीको कमी र भुटेको खानेकुरा खाँदा कलेजो र मुटुको स्वास्थ्य बिग्रने, डिहाइड्रेसन, फ्लू, संक्रमण र श्वासप्रश्वाससम्बन्धी रोग लाग्ने जोखिम बढ्छ। तर यी समस्याको समाधान यो मौसममा फलफूल र तरकारीमा निहित छ।