काठमाडौँ। नेपाली समाजमा थुप्रै गीत हरु छन् जसमा रेशमी कपालको प्रशंसामा वाचन गरिएको छ। कपाललाई सुन्दर र रेशमी बनाउनको लागि हेरचाह गर्दा मात्र कपालको प्रशंसा हुनेछ। तर सत्य यो हो कि हामी आफ्नो कपालको बारेमा धेरै लापरवाह छौं।

कपाल झर्न थालेपछि गम्भीरतापूर्वक लिनको लागि सबै संघर्ष र प्रयास सुरु हुन्छ। यद्यपि कपाल झर्नु सामान्य कुरा हो। एक निश्चित उमेरपछि कपाल झर्ने गर्छ, तर बालबालिका र युवाहरूलाई यो समस्याले सामना गर्न थाल्दा वा अचानक कपाल धेरै मात्रामा झर्न थाल्दा गाह्रो हुन्छ।

अमेरिकन एकेडेमी अफ डर्मेटोलोजी (एएडी) का अनुसार एक व्यक्तिको दिनमा ५० देखि १०० कपाल झर्नु सामान्य कुरा हो। यदि कसैको टाउकोमा करिब १ लाख (१ लाख) कपाल छ भने बुझ्नुहोस्, यो धेरै ध्यान दिनुपर्ने कुरा होइन। यो एक चक्र जस्तै हो, केहि कपाल झर्छ र उनको ठाउँमा नयाँ कपाल पलाउँछ।

स्याम्पु वा काईयोले कपाल झर्दैन। स्याम्पु वा कपाल कोर्दा हाम्रो कपाल झर्दैन। वास्तवमा यी पहिले नै टाउकोको जराबाट अलग भइसकेका हुन्छन्। शैम्पू र कपाल कोर्दा तिनीहरूको काम सजिलो बनाउँछ। सत्य यो हो कि कपाल सफा राख्नाले यसलाई बलियो बनाउँछ। यसले तिनीहरूको जरामा कुनै पनि प्रकारको संक्रमणको जोखिम कम गर्छ।

कपाल झर्नुको वास्तविक कारण भनेको पोषक तत्वको कमी हो। यदि हाम्रो खानामा हरियो सागसब्जी, फलफूल र आवश्यक भिटामिन (D, B-१२ र E), खनिज (आयरन र क्याल्सियम) को कमी भएमा त्यसले सीधै कपाललाई असर गर्छ। यस बाहेक कपालमा प्रोटिनको मात्रा सही छैन भने यसको मतलब कपालले पोषण नपाएको हो।  यसले गर्दा कपाल झर्छ।

कपाल झर्ने लक्षणहरू

कुन उमेरमा र कुन कारणले मानिसको कपाल झरिरहेको छ, यसले यसको लक्षण के हुन्छ भन्ने निर्णय गर्छ। यी धेरै प्रकारका हुन सक्छन्। यदि पुरुषमा कपाल झर्ने समस्या देखिएको छ भने सबैभन्दा पहिले कपालको रेखामा वा टाउकोको अगाडि, पछाडि र छेउको कुनै विशेष स्थानमा झर्छ। जबकि महिलाको टाउकोको कपाल बिस्तारै घट्न थाल्छ। उनीहरुको पूरै टाउकोको कपाल पहिले पातलो हुन्छ र त्यसपछि झर्छ।

कपाल झर्नबाट कसरी बच्ने

कपालको हेरचाह सम्बन्धी सही जानकारीको कमीले पनि कपाल झर्ने गर्छ। धेरै टाइट हेयरस्टाइल नगर्नुहोस्। यदि तपाइँ आफ्नो कपाललाई नियमित रूपमा ब्रेड, बन वा पोनीटेल गर्नुहुन्छ भने, तिनीहरूलाई खुल्ला राख्न प्रयास गर्नुहोस् ताकि कपालको जराहरू फैलिन नपरोस्।

आफ्नो कपाललाई बारम्बार छुने नगर्नुहोस्। सम्भव भएसम्म हामीले कपाल तान्न, घुमाउने वा रगड्नबाट पनि बच्नुपर्छ।

कपाल धोए पछि, यसलाई सुकाउनुहोस्। तपाईं यसको लागि तौलिया प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ। तौलियाले आफ्नो कपाल रगड्नबाट बच्नुहोस्।
आफ्नो आहारमा पौष्टिक तत्वहरू प्रशस्त राख्नुहोस् र सन्तुलित आहारको ख्याल गर्नुहोस्। आफ्नो आहारमा प्रशस्त मात्रामा आइरन र प्रोटिन समावेश गर्नुहोस्।